سرازیری نرم‌افزار‌های نوین از موسسه حسابرسی
پیشینه موسسات حسابرسی چیست؟
ریشه حسابرسی به زمانی برمی‌گردد که در کسب و کارها مالکیت از مدیریت جدا شد، مالکان نگران عملکرد مدیران و درستی اطلاعاتی بودند که در اختیارشان قرار می‌گرفت. اینجا بود که موسسات حسابرسی به وجود آمداند.موسسه حسابرسی از طرف مالکان عملکرد مدیران را رسیدگی میکند و اطمینان بخشی می‌دهد که اطلاعاتی که آنان در اختیار مالکان قراد داده اند درست است یا خیر. تاسیس این موسسات در ایران به دهه 30 برمی‌گردد؛ حتی قبل از انقلاب شاهد حضور موسسات بزرگ بین المللی حسابرسی در ایران بودیم. با وقوع انقلاب‌اسلامی شاهد افزایش چشمگیر نقش دولت در اقتصاد بودیم که نتیجه آن افول موسسات حسابرسی خصوصی و تاسیس سازمان حسابرسی به موجب مصوبه مجلس شورای اسلامی شد. از سال 1367 به بعد شاهد روند خصوصی سازی و نیز فعالیت بورس بودیم. در همین راستا موسسات حسابرسی خصوصی هم گسترش یافتند. خوشبختانه دولت و مجلس نیز به اهمیت حسابرسی در توسعه کسب و کار پی برد و با تصویب قانون استفاده از خدمات تخصصی حسابداران ذی صلاح به عنوان حسابدار رسمی، شاهد تاسیس جامعه حسابداران رسمی ایران در سال 1380 بودیم که کارکرد اصلی آن، اعطای مجوز تاسیس و نظارت بر فعالیت موسسات حسابرسی است. هم اکنون نزدیک به 270 موسسه حسابرسی در کشورمان داریم که عموما دارای دو نقطه ضعف هستند. یکی کوچک بودن و دیگری تک بعدی بودن آنها است، اکثر این موسسات دارای 3 شریک و 10 تا 20 کارمند هستند و تنها به ارایه خدمات حسابرسی و اطمینان بخشی می‌پردازند. پر واضح است که با این تعداد محدود از پرسنل نمی‌توان انتظار ارایه خدمات متنوع از این موسسات را داشت. به نظر من دلیل اصلی که سد راه توسعه و بزرگ شدن موسسات حسابرسی است را باید در باورها و فرهنگ ما یافت. متاسفانه کار گروهی یا به قول خارجی ها تیم ورکینگ هنوز در فرهنگ ما نهادینه نشده است. به همین دلیل است که در ضرب المثل هایمان میگوییم اگر شریک خوب بود خدا برای خودش شریک می‌گرفت. تا وقتی که چنین باورهایی را داریم نه در حرفه حسابرسی و نه در سایر کسب و کارها نمی‌توانیم شاهد رشد و توسعه باشیم. اگر به تاریخچه موسسات حسابرسی بین المللی بزرگ هم نگاهی بیندازیم، بزرگ شدن آن ها در گرو اعتقاد به کار گروهی و ادغام این موسسات با یکدیگر بوده است. تنوع ارایه خدمات موسسات حسابرسی نیز در گرو همین ادغام ها است. باید پذیرفت که مجموع ظرفیت کنونی بازار حسابرسی به گونه‌ای نیست که این 270 موسسه بتوانند از محل آن ارتزاق کنند و خود را توسعه دهند. بر همین اساس باید با یکدیگر ادغام شوند و با هم افزایی حاصل از ادغام، قابلیت های خود را در ارایه خدمات غیر حسابرسی که در حال حاضر تقاضای فراوانی برای آن هست افزایش دهند. در همین راستا نیز تلاش‌هایی از سوی جامعه حسابداران رسمی برای تشویق موسسات حسابرسی به ادغام با یکدیگر انجام شد اما چندان نتیجه بخش نبود. بر خلاف شرایط حاکم بر حرفه حسابداری، در اواخر سال 94 و با توجه به تصویب برجام و دورنمای آن زمان به خصوص ورود شرکت های خارجی، افزایش سرمایه گذاری‌ها و نیاز به موسسات حسابرسی بزرگ برای برآورده ساختن مجموعه نیازهای بنگاه های اقتصادی در حوزه های حسابرسی و اطمینان بخشی، مشاوره و مالیات، تصمیم گرفتیم که با انجام دو ادغام برنامه ریزی شده، موسسه مان را به یکی از بزرگ ترین موسسات حسابرسی کشور تبدیل کنیم. در همین راستا، موسسه حسابرسی ایران مشهود که یکی از موسسات خوشنام کشور بود و موسسه حسابرسی اندیشگران پویا که از موسسات حسابرسی خوب فعال در استان اصفهان بود، در موسسه ما ادغام شدند که موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود نتیجه آن است. همان طور که گفتم، یکی از ویژگی‌های ادغام، هم‌افزایی است. موسسات بزرگ از تنوع خدمات برخوردار هستند در صورتی که موسسات کوچک فقط به حسابرسی محض اشتغال دارند و هیچ تنوع محصولاتی را ارائه نمی دهند که نیاز مشتری برآورده نمی شود. بر این اساس بود که تنوع سازی در خدمات به عنوان اولین دستور کار در موسسه قرار گرفت. در حال حاضر ما علاوه بر حسابرسی، دپارتمان‌های متعدد دیگری را داریم: دپارتمان مالیاتی، دپارتمان IFRS، دپارتمان خدمات مشاوره مانند راستی آزمایی، ادغام، بودجه بندی سرمایه‌ای، دپارتمان خدمات حسابداری، دپارتمان حسابرسی داخلی، دپارتمان فناوری اطلاعات و دپارتمان حقوقی. ارایه این حجم از خدمات متنوع، دارا بودن تخصص های گوناگون در کنار هم و تاثیر گذاری افراد دارای یک تخصص بر دارندگان تخصص های دیگر، همان هم افزایی است که ما در موسسه مان شاهد آن بودیم. از طرف دیگر توسعه جغرافیایی موسسه برای پشتیبانی از مشتریانمان در سطح کشور هم دستور کار دیگر ما است. خوشبختانه در حال حاضر علاوه بر تهران، ما در اصفهان و اهواز هم دارای شعبه هستیم. افزایش شعب موسسه در برنامه ما هست ولی مهم تر از تاسیس شعبه، اطمینان از کیفیت خدماتی است که ما در این شعب ارایه خواهیم داد.در صحبت هایتان گفتید که علاوه بر حسابرسی، خدمات متنوع دیگری نیز ارایه می‌دهید. ترکیب منابع درآمدی شما چگونه است؟
بله. خوشبختانه در سال قبل، ما در حدود 25 در صد از درآمدمان از محل خدمات مشاوره و مالیاتی بود که در نوع خود، رکورد بزرگی است. معمولا حاشیه سود این نوع از خدمات هم بیشتر از حسابرسی است. جالب است که بدانید در موسسات بزرگ بین المللی، درآمد خدمات غیر حسابرسی بیشتر از50 درصد است. برنامه ما این است که سالانه درآمد خدمات غیر حسابرسیمان را به میزان 5 درصد افزایش دهیم. لازم است که بگویم بازار مشتاق خدمات مشاوره ای و مالیاتی است و برای آن هزینه بیشتری میکند و شاید بتوان گفت که خروجی آن موجد ارزش افزوده ای بیش تر از خدمات حسابرسی برای مشتریان است. ولی باید به این نکته نیز توجه داشت که ارایه این نوع از خدمات، افراد متخصص و دانش خاص خودش را می‌طلبد.درآمد ارزی موسسه شما چه میزان است و مشتریان شما عموما داخلی هستند یا خارجی؟
در طول دو سال گذشته تا کنون حدود 500 هزار یورو درآمد ارزی داشتیم که این رقم برای یک موسسه حسابرسی ایرانی رقم قابل توجهی و در عین حال بی سابقه ای است. خدمات ارائه شده از موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود عموما برای مشتریان خارجی که در ایران حضور دارند و یا مشتریانی که قصد سرمایه گذاری در ایران را دارند اما هنوز حضور پیدا نکرده اند ارائه می‌شود. متاسفانه بسیاری از مشتریان خارجی ما با توجه به تحریم‌های آمریکا از ایران خارج شده اند.با توجه به بازگشت تحریم‌ها و کاهش مشتریان خارجی قطعا درآمد ارزی شما کاهش می‌یابد تخمینی در این باره داشته‌اید؟
درست است که مشتریان اروپایی ما کاهش می‌یابند اما مشتریان چینی و روسی و هندی تا حدودی جایگزین آنها می‌شوند. اما باید گفت مشتریان اروپایی کجا و چینی‌ها کجا... از طرف دیگر با توجه به تنوع خدماتمان، محصولات جدیدی را برای مشتریان ایرانیمان ارایه خواهیم کرد از جمله در حوزه کنترل های داخلی و حسابرسی داخلی و در کل نگران کاهش درآمد نیستیم.با توجه به اینکه موضوع ادغام طی چند سال اخیر پررنگ تر از سابق در حال پیگیری است، موسسه شما با چه نقطه ضعف و قوتی همراه بوده است؟
ادغام موسسات حسابرسی از نظر الزامات قانونی با ادغام در حوزه شرکت‌های تجاری کاملا متفاوت است چرا که ادغام شرکت ها قوانینی در قوانین برنامه و بودجه و مالیاتی دارد در صورتی که ادغام موسسات حسابرسی ساده‌تر است و تنها به موجب مصوبه شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران و انحلال یک موسسه و کوچ اعضای آن به موسسه دیگر اتفاق می‌افتد. در این حوزه طی 3 سال گذشته و پس از ادغام موسسه ما حدود 20 ادغام دیگر انجام شده است چرا که این موسسات موضوع هم‌افزایی را پذیرفته‌اند و در صدد تشکیل موسسات جامع و کامل‌تری برآمده اند. البته برخی فشارها از سوی جامعه حسابرسی برای ادغام وجود داشت که شاید تعدادی از موسسات نیز به این دلیل تن به این کار دادند اما هر کاری که به اجبار انجام شود قطعا نتیجه خوبی ندارد. خوشبختانه ما در موسسه مان مشکل مهمی در فرایند ادغام نداشتیم.آیا تعداد زیاد موسسات کوچک و بزرگ در جامعه حسابرسی نیاز است؟
ما در دنیا شرکت های مختلف در سه سطح بزرگ، متوسط یا کوچک داریم که بر اساس مولفه هایی مانند نیروی انسانی، حجم مالی، درآمد و .... در این طبقه ها قرار می‌گیرند. طبعا شرکت باید متناسب با اندازه خودشان، حسابرسان خود را انتخاب کنند، بنابراین ما نیاز به موسسات حسابرسی کوچک، متوسط و بزرگ داریم. بهای انجام خدمات حسابرسی و مشاوره ای توسط موسسات حسابرسی بزرگ طبعا بالا است و شرکت های کوچک از پس آن بر نخواهند آمد. پس نیاز به موسسات حسابرسی کوچک هم داریم. در دنیا هم ما موسسات حسابرسی بزرگ، متوسط و کوچک داریم. موسسات حسابرسی بین المللی بزرگ تنها 4 موسسه هستند که درآمد آنها بین 25 تا 40 میلیارد دلار در سال می‌رسد، موسسات حسابرسی بین المللی متوسط نیز درآمدی بین 1 تا 8 میلیارد دلار دارند. و در نهایت موسسات کوچک و محلی را داریم که نیازهای مشتریان کوچک را برآورده می‌کنند. زمانی‌که از موسسات حسابرسی بزرگ در کشورمان صحبت می‌شود باید موسساتی را درنظر داشت که تعداد نیروی انسانی، تنوع خدمات و گستره جغرافیایی آن به گونه‌ای باشد که بتوانند به بنگاه های بزرگ دولتی، عمومی، بانک ها، بیمه ها و شرکت‌های بورسی بزرگ کشور خدمات مورد نیاز آنان را ارایه دهند. نیاز به همه موسسات است اما در کشور ما توضیح دقیقی از بهره‌وری موسسات جا نیافتاده و حدود 270 موسسه حسابرسی داریم که حدود 120 تای از آنها درآمد کمتر از یک میلیارد تومان دارند. با در نظر گرفتن همه جوانب از جمله درآمد، تعداد حسابداران رسمی، تعداد کارکنان، تنوع خدمات و پراکندگی جغرافیایی، موسساتی را که می‌توان بزرگ تلقی کرد، از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نیستند.با توجه به ادغام موسسه شما و گسترش آن آیا مشمول تغییر حسابرس قانونی خود طی هر 4 سال هستید؟
موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود تنها موسسه حسابرسی بخش خصوصی است که در صورت انجام وظایف حسابرس مستقل و بازرس قانونی شرکت های بورسی و زیرمجموعه های آن، مشمول تغییر پس از 4 سال نمی‌شود. شرکت‌های بورسی و زیرمجموعه های آن پس از انتخاب حسابرس خود، باید هر 4 سال یکبار آن را تغییر دهند مگر موسسات حسابرسی که حداقل دارای 20 نفر شریک حسابدار رسمی معتمد سازمان بورس باشند. ما تنها موسسه بخش خصوصی هستیم که 22 شریک داریم و از این تعداد 20 نفر معتمد سازمان بورس هستند.چه موضوعی سرلوحه موسسه شما است؟
یکی دیگر از نقش های موسسات حسابرسی که به عنوان وظیفه باید به آن نگاه کرد موضوع مسئولیت های اجتماعی است که این نقش در موسسات حسابرسی بزرگ پررنگ تر می‌شود. ما در ایفای مسئولیت های اجتماعیمان، گام هایی را در جهت افزایش دانش حسابداران، حسابرسان، مدیران و کارکنان شرکت ها، سهامداران و سایر اشخاص در حوزه های قوانین مالیاتی، قوانین کار و تامین اجتماعی، حسابداری و حسابرسی برداشته ایم. این کارها از طریق انتشار کتاب های تخصصی، محتواهای الکترونیک، مقالات و نرم افزار های کاربردی در حوزه های پیش گفته انجام می‌شود.چندین نرم‌افزار از سوی موسسه شما طراحی شده است، توضیحاتی در این باره می‌دهید؟
تولید و پخش سه نرم افزار هوشمند در سیستم های پشتیبانی IOS و ANDROID یکی دیگر از اقدامات موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود در جهت ایفای مسئولیت های اجتماعیمان است که به طور رایگان در اختیار عموم قرار گرفته است، نخستین نرم افزار، سامانه هوشمند مالیاتی یا "ساهوما" با 33 هزار کاربر است که در حوزه مالیات و شامل قوانین، بخشنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل های مالیاتی است که در این نرم افزار گرد هم آمده و می توان گفت تنها اپلیکیشن هوشمند مالیاتی کشور است. مخاطب این نرم افزار کارشناسان امور مالیاتی، حسابداران، حسابرسان، ومدیران شرکت ها هستند. ساهوما هر هفته به‌روز می شود. این سامانه تحت نظارت موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود است و توسط این موسسه به‌روز می شود. نرم افزار دوم، سامانه هوشمند کار و تامین اجتماعی یا "ساهوکا" است که کلیه قوانین کار و تامین اجتماعی و قوانین و مقررات مرتبط با آن ها را پوشش می‌دهد، این نرم افزار حدود 3 سال است که اجرا شده و حدود 17 هزار کاربر دارد. چرا اسم این نرم افزارها را سامانه هوشمند گذاشته‌ایم، چون این سامانه‌ها به طور هوشمند قوانین و مقررات مرتبط را در کنار هم در اختیار کاربر می‌گذارد. نرم افزار هوشمند دیگری که چند روزی از رونمایی آن نمی گذرد سامانه هوشمند IFRS یا سامانه هوشمند استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی است که در طول این مدت کوتاه، حدود 2 هزار کاربر از آن استفاده می‌کنند، این نرم افزار شامل 5 بخش موضوعات کلی، تراز نامه، سود و زیان، موضوعات خاص و واژه‌نامه است. هر سه این نرم افزارها بر روی وبسایت موسسه به آدرس www.azpar.com قابل استفاده هستند. نسخه اپلیکیشن نسخه اندروید و آی او اس آن ها هم از play store, Bazar, app store و sib app قابل دانلود بر روی موبایل های اندرویدی و آیفون است.آیا برنامه داخلی شبیه به این برنامه بوده است؟
هیچ نمونه داخلی مشابهی از این برنامه ها وجود ندارد. شاید بتوانم بگویم که سامانه هوشمند مالیاتی ما، مشابه خارجی هم ندارد. اینجا باید بگویم که فقط سامانه هوشمند IFRS ما از نمونه ای که توسط موسسه حسابرسی KPMG تهیه شده بود، اقتباس شده است.این نرم افزارها حق اشتراک دارند؟
خیر، این برنامه‌ها با هدف توسعه دانش حسابداری، حسابرسی و مالیاتی در سطح جامعه و به عنوان بخشی از مسئولیت اجتماعی ما بوده و نگاه تجاری به آن نیست، پس کاملا مجانی بوده و حق اشتراکی هم ندارند. شاید جالب باشد که بدانید ساهوما یا همان سامانه هوشمند مالیاتی ما به گونه ای است که کاربران می توانند سوالات مالیاتی خودشان را از طریق آن از ما بپرسند و ما پاسخگویی به این سوآلات را هم بخشی از وظیفه خودمان میدانیم.در مورد کتاب هایتان بگویید
کتاب های متعددی را در حوزه حسابرسی، مالیات، مدیریت مالی، حقوقی و IFRS تهیه کرده ایم که در نوع خود در زمره کتاب های شاخص هستند. ما هیچ سودی از ناشر از بابت چاپ این کتاب ها دریافت نمی کنیم.قصد همکاری با سازمان بورس دارید؟
طبعا همه کارهای ما در این موسسه از ارایه خدمات حرفه ای گرفته تا انتشار کتاب، محتوای الکترونیکی و نرم افزارهای رایگانمان، کمک به سازمان بورس در جهت تحقق اهداف عالیه آن سازمان است ولی صادقانه بگویم، هیچگاه کمکی از سازمان بورس دریافت نکرده ایم.تصور شما از آینده این نرم افزارها چیست؟
بسیار خوشبین هستیم چون تعداد اعضا بالای هر کدام از این برنامه‌ها نشان دهنده استقبال از این برنامه‌ها است.آیا نرم افزار دیگری در دست طراحی است؟
از آنجایی که حسابرسی در کشورمان هنوز با IT عجین نشده و این موضوع نقطه ضعفی در جامعه حسابرسی محسوب می‌شود، تهیه یک نرم افزار حسابرسی ایرانی در دستور کار ما قرار گرفته است. با انجام مهندسی معکوس از یکی از معتبر ترین نرم افزار های دنیا به نام ACL، نسخه ایرانی آن را طراحی کرده‌ایم که عملکرد آن در بسیاری از موارد از نمونه خارجی آن بهتر است. میتوانم بگویم بخش اندکی از کار آن باقی مانده و به محض تکمیل، آن را تقدیم جامعه حرفه ای حسابرسیمان خواهیم کرد.صحبت دیگری ندارید؟
به دو موضوع دیگر می‌خواهم اشاره کنم. اول این که با توجه به اهمیت روزافزون استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، توافق نامه ای را با انجمن حسابداران خبره رسمی انگلستان ACCA انجام داده ایم و اجازه استفاده از منابع این انجمن در حوزه IFRS و برگزاری دیپلم IFRS به زبان فارسی را دریافت کرده ایم. هم اکنون در حال ترجمه کتاب دیپلم IFRS به زبان فارسی هستیم که در آینده ای نزدیک منتشر خواهد شد. این قول را هم میتوانم بدهم که پس از انتشار این کتاب و حداکثر در اردیبهشت ماه سال 1398، اولین آزمون دیپلم IFRS را با توافقی که با ACCA انجام داده ایم برگزار خواهیم کرد. آخرین و مهم ترین مطلبی که می‌خواهم به آن بپردازم، توجه و اهمیت ما به زنان و نقش آنان در موسسه حسابرسی آزمون پرداز ایران مشهود است. خوشحالم که بگویم درحال حاضر از حدود 250 نفر کارکنان این موسسه، 70 نفر یا به عبارتی 30 در صد را زنان تشکیل می‌دهند. همچنین ما این افتخار را داریم که 3 نفر از حسابداران رسمی خانم در موسسه ما مشغول به کار هستندکه فکر کنم بیشترین آمار در بین موسسات حسابرسی است. در خاتمه از هفته نامه وزین بورس که به فکر ما بودید و این مصاحبه را ترتیب دادید کمال تشکر را دارم.- هفته نامه اطلاعات بورس
- آبان 1397، هفته چهارم، سال ششم، شماره 278
